پدیده زشت توهين و افترا، یك صفت زشت اخلاقى است. كه نزد دانشمندان اخلاق نسبت دادن رفتار یا گفتار یا حالتی زشت و ناپسند به كسی است با استناد به قانون ؛ توهین به افراد از قیبل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه و یا ۵۰ هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد
با دقت در مفاد قانون مشخص میشود که جرم توهین می‌تواند به شکل گفتار، کردار، نوشتار و حتی اشارات مختلف دست و چشم و نظایر آن باشد، بدین ترتیب اعمالی مثل آب دهان به روی دیگری انداختن، هل دادن تحقیرآمیز دیگری و یا برداشتن خشونت آمیز کلاه یا عمامه یا روسری از سر شخصی محترم و پرتاب کردن آن به زمین با توجه به اینکه عرفا باعث تخفیف و تحقیر شخص است، می‌تواند توهین کیفری محسوب شود، همینطور برخی اشارات انگشتان دست در فرهنگ کشور ما یا کشورهای دیگر اهانت آمیز تلقی می‌شوند.
در این خصوص باید توجه داشت که توهین ممکن است به صورت حضوری و یا غیابی باشد در واقع لازم نیست حتما حضورا شخص مورد توهین قرار گیرد بلکه اگر فردی، دیگری را در غیاب او هم مورد توهین قرار دهد مرتکب جرم توهین، موضوع این ماده شده است، همچنین در انجام جرم توهین، راست یا دروغ بودن نسبت‌ها شرط نیست و اصل مطلب این است که گفتار یا رفتار در نظر عرف وهن‌آور و سبک کننده باشد.
در قانون مجازات اسلامی هجو و اهانت جرم محسوب شده و مستوجب مجازات است.
هرکس به نظم یا نثر به صورت کتبی یا شفاهی کسی را هجو کند و یا هجویه را منتشر کند به حبس از یک تا شش ماه محکوم میشود.
ناسزاگویی و بد دهانی از اعتبار و شأن گوینده کاسته و شخصیت و اعتبار اجتماعی او را نیز زیر سوال می‌برد.
دشنام گویی نشانه افراد بی‌تمدن، ناپخته و بی‌نزاکت است که آثار آن در فروپاشی اجتماعی و ایجاد تضاد و درگیری‌ها و بروز خشونت در جامعه احساس میشود.
عدم داشتن صبر و حوصله در هنگام هیجان‌ها و ناراحتی و نیزعادت کردن زبان شخص به حرف‌های زشت از مهمترین علت‌های ارتکاب جرم توهین و فحاشی به شمار می‌آید، چرا که زبانی که به حرف زشت عادت کند با اندک هیجان و اتفاقی حرف زشت را به زبان می‌آورد.
براي پيگيري در دادگاه ،جملات توهين آميز بايد به شخصي غير از شاكي منتقل شده باشد . هر شخصي كه اين جملات توهين آميز را به شخص ديگر بگويد ،آن را انتشار داده است ؛ومسئول اين اتهام مي باشد. گفته اي كه مورد اعتراض قرار گرفته است بايد به آبرو واعتبار شاكي خسارت وارد كرده باشد
در صورت وقوع جرم توهین، قربانی جرم یعنی کسی که به او توهینی روا داشته شده است باید برای پیگیری موضوع و تحت تعقیب قرار دادن کسی که اقدام به توهین کرده است به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه و با ابراز دلایل خود از جمله شهادت شهود موضوع را ثابت و متهم را به مجازات قانونی محکوم کند.